AMPERE GÖRE AKÜLER

Akü sahip olduğu düzenek ile elektrik enerjisini kimyasal enerji şeklinde saklayarak kullanıma sunan bir cihazdır. Arabalar, tekneler ve diğer elektrik ile çalışan aletlerde aküye ihtiyaç vardır. Bir arabadaki akünün esaslı görevi marş motorun çalışması içim gereken akımı sağlamaktır. Marş motoruna gelen akım sayesinde araba hareket etmeye hazır hale gelir. Buna ek olarak, araba içerisinde yer alan radyo, aydınlatma ve diğer aksamlar da elektrik enerjisine ihtiyaç duyar. Söz konusu ihtiyaç yine akü sayesinde giderilir. Akünün içerisinde nikel ve lityum başta olmak üzere garklı kimyasallar yer alır.

Bir arabanın trafikte güvenle seyredilmesi için sahip olduğu akünün iyi durumda olması gerekir. Bu bakımdan hem akünün gerekli servis kontrolleri yapılmış olmalı hem de aracın ihtiyaçlarını karşılayacak yeterlilikte olmasına dikkat edilmesi gerekir. Akü seçimi yapılırken akünün ne maksatla kullanılacağı öncelikle belirlenmelidir. Arabanın göstereceği performansa göre akü seçilmelidir. Çoğunlukla jel akülerin kuru akülere kıyasla daha yüksek performans elde etmeye uygun olması sebebiyle yoğun olarak tercih edildiği görülmektedir.

Akü Nedir?

Araçlarım ve araç içerisinde bulunan elektrikli aksamların ihtiyacı olan elektrik enerjisi kimyasal enerji şeklinde depolanarak kullanıma sunulur. Bunu sağlayan cihaza akü ismi verilir. Kullanım yeri ve amacına göre farklı akü çeşitleri mevcuttur. Akü türleri şöyledir:

• Kurşun-asit Akü: Araba, kamyon ve traktör için bu akü türü kullanılır.
• AGM Akü: Enerji santralleri, sabit tesisler, deniz araçları için bu akü kullanılır.
• Jel Akü: Güneş enerjisi üretimi için kurulan tesislerde ve denizcilikte en çok kullanılan akü cinsidir.

Akü Seçimi Nasıl Yapılmalıdır?

Öncelikle akü alacak olan kişi eğer aküler hakkında hiçbir bilgiye sahip değilse mutlaka arabada takılı olan akünün aynısından satın almalıdır. Eğer aynısını bulamıyorsa da arabada yer alan akünün üzerindeki yönergelere bakarak muadilini temin etmelidir. Akü satın alımı bu şekilde halledilemiyorsa da kişinin göz önünde bulundurması gereken bazı kriterler mevcuttur. Marş gücü, amper cinsinden belirlenen kapasite ve akü voltajı dikkate alınması gereken kıstaslardır.

Marş Basma Gücü (CCA)

Bu güç birimi esasen aküden elde edilebilecek olan anlık gücü gösterir. Marş basma gücü akünün anlık olarak çekeceği en üst düzeydeki akım değeridir. Akü üzerinde bir etiket bulunur ve buraya marş gücünün değeri yazılı olur. Farklı aküler arasından seçim yapabilmek için marş gücünün hangi standarda tabi olarak yazıldığına bakılması gerekir. Etikette bunu gösteren kısaltmalara yer verilir. EN ile Avrupa, DIN ile Almanya, JIS ile de Japon standartları kast edilmektedir.

CCA olarak adlandırılan soğuk motor çalıştırma amperi de dikkate alınması gereken bir ölçüttür. Bu kısaltmanın İngilizce karşılığı cold cranking amps olarak ifade edilir. Bu değer kişiye motor soğukken akünün motoru çalıştırıp çalıştıramayacağı hakkında bilgi verir. Soğuk havalarda arabanın devirden düşmeden çalışmasını sağlar. Soğuk motor çalışma amperi O derecelik bir sıcaklık altında aküden 30 saniyelik süre boyunca elde edilecek olan amper değeridir.

Kapasite (Amper)

Elektrik akımının ölçü birimine verilen addır. Marş gücü anlık bir gücü yansıtırken Kapasite akünün sahip olduğu toplam gücü ifade eder. Akünün elektrik enerjisi depolama yeterliliği elektrik akımının saat cinsinden deşarj süresi ile çarpılması sonucunda bulunur. Örnek ile açıklamak gerekirse 20 saat süresince 5 amperlik güç beren bir akünün 100 amperlik kapasitesi olduğu söylenebilir.

Voltaj: Akünün pozitif ile negatif kutupları arasındaki farka voltaj denilir ve volt birimi ile ölçülür.

Rezerv kapasitesi (Reserve Capacity – RC)

Rezerv kapasitesi sayesinde elektrik akımı sağlayan alternatör devre dışı kaldığında akünün beslenmeye devam etmesi sağlanmış olur. Marş motorunun çalışması için gereken en az düzeydeki voltaj korunarak akünü kaç dakika boyunca enerji verebileceği görülür.

Bu unsurların yanı sıra genel olarak hem rezerv kapasitesi hem de marş basma gücünü yansıtan değerlerin yüksek olması olumlu kabul edilir. Özellikle soğuk havanın hakim olduğu bir yerde yaşayanlar için soğuk motor çalıştırma amperi üzerinde durulması gerekir.

Hatalı Akü Seçiminin Yol Açtığı Sorunlar Nelerdir?

Seçilen akü araba ile uyumsuz olabilir. Arabanın ihtiyacından daha düşük veya daha yüksek seviyede bir kapasiteye sahip olabilir. Bu durumda ortaya çıkan sorunlar şöyledir:

Seçilen akü arabanın elektrik ihtiyacını karşılamada yetersiz kalıyorsa şu durumlar yaşanır:

• Tüketiciler aşırı yük çekmesi durumunda akünün hızlı deşarj olmasına neden olacağı için, alternatörden yapılan uzun süreli yüksek akımlı beslemeler aküyü yüksek şarja götürebilir.
• Özellikle soğuk havalarda aküden daha fazla elektrik akımı alınması gerekir. Ancak akü yetersiz kapasitede olduğu için bunu karşılayamacağı için arızalar meydana gelir, araç çalışamaz.

Seçilen akü arabanın ihtiyacından daha fazla elektrik enerjisine sahip ise şu durumlarla karşılaşılır:

• Akünün elektrik enerjisi kapasitesi alternatör ile ilgili bir durumdur. Akü gereğinden fazla elektrik akımı veriyorsa alternatör aküyü gerektiği kadar şarj edemez hale gelir.
• Arabanın elektrik geçen kablo düzeni ince kesitli kablolardan oluşuyorsa kısa devre ve yangın oluşabilir. Bunun sebebi ince kabloların yüksek akıma dayanamayarak fazla ısınmasıdır.